Depresja alkoholowa – rodzaje, objawy i leczenie

14 września, 2021

Mianem depresji alkoholowej określa się zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się typowymi objawami depresyjnymi z jednoczesnym występowaniem silnego uzależnienia od napojów alkoholowych.

Alkohol i stany depresyjne – jaki jest związek?

Za pomocą badań empirycznych udowodniono, że występuje duży związek pomiędzy wykazywaniem ryzykownych zachowań względem alkoholu, a pojawieniem się depresji. Wraz z rozwojem nałogu, człowiek zaczyna coraz częściej sięgać po coraz większe dawki tego typu napojów, narażając się na wzrost tolerancji alkoholowej. Niestety tego typu sytuacja jest wynikiem poszukiwania ciągłych pretekstów do sięgania po kieliszek.

Stałe nadużywanie alkoholu prowadzi do swoistego błędnego koła – człowiek pod jego wpływem zaczyna odczuwać obniżenie samopoczucia, które próbuje zaleczyć kolejną porcją napojów psychoaktywnych. Niestety w ten sposób doprowadza do pogłębienia się problemu. Tym samym takie zachowanie nie rozwiąże żadnego problemu, a już tym bardziej rozwijającej się depresji – przygnębienie, brak wiary w siebie i inne negatywne emocje i odczucia jedynie na chwilę zostaną ukojone (i to i tak w sposób pozorny), tylko po to, aby za chwilę wróciły ze zdwojoną siłą.

Co to jest depresja alkoholowa?

Depresja alkoholowa jest dość ciekawym zjawiskiem. Przeplata ona wzajemny wpływ alkoholizmu oraz negatywnych stanów emocjonalnych. Człowiek pije po to, aby poczuć się lepiej, po czym jego nieprzyjemne samopoczucie emocjonalne każe mu wręcz sięgnąć po kolejną dawkę alkoholu. Tym samym, depresję alkoholową stwierdza się w momencie kiedy zaburzenia depresyjne są zarówno przyczyną, jak i problemem, dla których sięga się po środki alkoholowe.

Depresja może być powodem wystąpienia problemów z alkoholizmem, tak samo jak może rozwijać się pod wpływem już istniejącej choroby alkoholowej. W tym kontekście wyróżnia się jej trzy główne typy:

Pierwszym z nich jest pierwotna depresja z wtórnym alkoholizmem – w takim przypadku Pacjent najpierw choruje na depresję, która popycha go w szpony uzależnienia, wywołując alkoholizm jako efekt już istniejącego zaburzenia na tle psychicznym. Ten tym jest stosunkowo rzadki, dotyczy około 10% przypadków zachorowań.
Drugim z nich jest pierwotny alkoholizm z wtórną depresją – w tym przypadku Pacjent najpierw uzależnia się od alkoholu, przy czym jego picie wywołuje na tyle silnie negatywny stan emocjonalny, że zaczyna odczuwać stałą apatię, smutek i niechęć do podejmowania wszelkich aktywności, co skutkuje rozwojem depresji. Dotyczy około 90% przypadków stwierdzonej depresji alkoholowej.
Trzecim z nich jest pojawienie się depresji podczas alkoholowego zespołu odstawiennego.

Tym samym depresja:

Może pojawić się jako pierwsza, zanim rozwinie się alkoholizm. W tym ujęciu napoje alkoholowe traktowane są przez danego człowieka jako środek zwalczający objawy nieprzyjemnych stanów emocjonalnych,
Może dać swoje objawy podczas trwającego już uzależnienia – zazwyczaj takim momentem jest uświadomienie sobie skali własnego problemu,
Może pojawić się w ramach alkoholowego zespołu abstynencyjnego (AZA) jako jeden z jego elementów. W tym aspekcie depresja jest stanem przejściowym, przybiera łagodną formę i nie wymaga włączania farmakoterapii. Zwykle mija po upływie kilku tygodni,
Może pojawić się podczas zachowywania abstynencji przez dłuższy czas, będąc przyczyną nawrotu alkoholizmu i powrotu do swoich dawnych przyzwyczajeń,
U kobiet najpierw pojawiają się zaburzenia nastroju popychające ją do nadużywania alkoholu. Z kolei w przypadku mężczyzn jest odwrotnie.

Rozpoznanie depresji alkoholowej

Depresję alkoholową rozpoznaje się poprzez przeprowadzenie badań psychiatrycznych. W Polsce obowiązują kryteria ICD-10, według których konieczne jest stwierdzenie obecności minimum dwóch objawów podstawowych oraz dwóch objawów dodatkowych, w sytuacji kiedy utrzymują się one przez okres dwóch tygodni lub dłużej. Warto dodać, że samo rozpoznanie depresji alkoholowej może być utrudnione, ponieważ wcześniej należy sprawdzić, czy stan ten ma bezpośredni związek z objawami stanu abstynencyjnego lub powtarzanymi epizodami zatrucia alkoholowego.

Podstawowe i dodatkowe objawy depresji:

Depresję alkoholową można stwierdzić w sytuacji, kiedy:

Człowiek cierpi na chroniczne obniżenie nastroju, które trwa przez znaczną większość dnia,
Człowiek stracił wszelkie swoje zainteresowania, a wykonywanie typowych dla niego aktywności przestało sprawiać mu radość,
Człowiek odczuwa spadek energii oraz zwiększony poziom zmęczenia,
Człowiek przestaje wierzyć we własne możliwości, spada u niego poziom poczucia własnej wartości,
Człowiek wykazuje irracjonalne poczucie winy,
Pojawia się zmiana aktywności – niepokój lub spowolnienie,
Człowiek doznaje problemów z pamięcią, spad także zdolność koncentracji uwagi,
Pojawiają się myśli samobójcze,
Pojawia się zmiana apetytu – znacząco wzrasta lub drastycznie spada,
Pojawiają się zaburzenia snu – bezsenność lub nadmierna senność.

Dlaczego alkohol może prowadzić do depresji?

Już dawno zauważono silną korelację między nadmiernym spożyciem trunków alkoholowych, a rozwojem stanów depresyjnych. Alkohol zmienia płynność błon komórkowych, a także oddziału na układy neuroprzekaźników w mózgu, do których zalicza się noradrenalinę, serotoninę, jak i dopaminę. Komórki nerwowe, które korzystają ze wspomnianych wyżej neuroprzekaźników, odpowiadają za kierowanie różnego rodzaju funkcjami mózgowymi. Tym samym, pijąc alkohol człowiek naraża aktywność serotoniny, dopaminy i noradrenaliny na pewne zaburzenia, w tym wzrost ryzyka zachorowania na depresję.

W aspekcie stanów depresyjnych, kluczowe jest tutaj odwołanie się do częstego spożywania alkoholu jako czynnika obniżającego aktywność układu serotoninergicznego. Udowodniono, że występowanie objawów depresyjnych łączy się ze spadkiem aktywności wspomnianego układu. Tym samym leki wpływające na sposób funkcjonowania układu serotoninergicznego zalicza się do podstawowych leków antydepresyjnych.

Leczenie depresji alkoholowej

Leczenie depresji łączy w sobie działania z zakresu terapii uzależnień, a także działań medycznych w obrębie poprawy stanu psychicznego danego Pacjenta. Tym samym, dba się tutaj o zachowanie trwałej abstynencji, jak i odzyskanie radości życia, zainteresowań, a także poprawy funkcjonowania układu nerwowego.

Klasyczną metodą leczenia jest tutaj włączenie farmakoterapii obniżającej natężenie objawów depresyjnych. Ważne jest tutaj to, aby Pacjent podczas leczenia selektywnymi inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny byli trzeźwi, ponieważ połączenie tych leków z alkoholem grozi silnym zatruciem, a nawet może dojść do śmierci takiej osoby.

Znaczną większość osób, u których stwierdzono depresję, można skutecznie poddać leczeniu w warunkach ambulatoryjnych. Dzięki temu Pacjent ma zapewnioną stałą opiekę psychiatryczną. Trudniej natomiast pomóc osobom, u których depresja jest wtórną konsekwencją alkoholizmu. Tutaj konieczna będzie hospitalizacja.

Zazwyczaj poddawanie terapii depresji w pierwszym epizodzie tej choroby trwa od 6 do 12 miesięcy. Kolejnych z kolei może trwać nawet dwa lata. To, co w największym stopniu obniża ryzyko nawrotu stanu depresyjnego to zachowanie trwałej abstynencji alkoholowej.