Olszewskiego 23B, 51-642 Wrocław+48 514 825 617
4 kwietnia, 2021
Wraz z rozwojem cywilizacji, medycyny, łatwości dostępu do informacji, wśród społeczeństwa zaczyna rozwijać się przekonanie, że nałogi nie są wynikiem słabości charakteru, a chorobą przewlekłą. Osoby, które w nadmiernych ilości spożywają określone substancje i używki (np. alkoholizm), niekontrolujące ilości oraz częstotliwości zakupów (zakupoholizm), czy też regularnie odwiedzające kasyna, maszyny do gier, obstawiając zakłady (hazard) coraz częściej zaczynają dostrzegać, że faktycznie mają problem w kontrolowaniu własnego zachowania. To co jeszcze nie tak dawno było przyjemnością i rozrywką, stało się przymusem.
Uzależnienie od używek daje szereg nieprzyjemnych objawów: od kaca, zjazdu, poprzez kłótnie, utratę pracy, zdrowia, pieniędzy, co może doprowadzić do bezdomności i rozpadu rodziny, a nawet śmierci. Mimo, że nikt nie chce przeżywać kolejny raz tych samych negatywnych skutków nałogu, stale ma problem z zapanowaniem nad sobą i swoimi czynami.
Słowa „nałóg” oraz „uzależnienie” stosuje się jako słowa bliskoznaczne, a nawet synonimy. Mimo to, w literaturze psychologicznej istnieje swojego rodzaju rozróżnienie tych pojęć. Mimo, iż różnica jest stosunkowo niewielka, warto wiedzieć na czym polega.
Nałogiem nazywa się czynność, którą powtarza się stale – czyli taką, która weszła danej osobie w nawyk. Mimo to, można nad nią zapanować.
Mechanizm działania nałogu opisywany jest jako sięganie po określoną substancję w sytuacjach stresujących, trudnych, kiedy brakuje danej osobie pewności siebie. W ten sposób dana używka stanowi swoistą regulację emocjonalną. Takiemu zachowaniu towarzyszy znajomość konsekwencji wynikających z danej sytuacji. Mimo to dana osoba zaczyna działać pod wpływem wewnętrznego przymusu, lekceważąc posiadaną wiedzę.
Czynnikami warunkującymi popadanie w nałogi są zaburzenia funkcjonowania społecznego, takie jak np. brak znajomości strategii radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych, brak umiejętności rozwiązywania problemów i konfliktów, a także zachowania uległe i agresywne (brak asertywności). Dodatkowo u osób młodych dochodzi jeszcze chęć i silna potrzeba przynależności do określonej grupy.
Uzależnienie jest chorobą przewlekłą, która degraduje całe życie człowieka. Celem leczenia jest powrót do życia w abstynencji, co niestety jest skuteczne jedynie podczas stosowania leczenia i terapii uzależnień. Samodzielne próby walki z uzależnieniem są całkowicie bezskuteczne. Na tym polega główna różnica między nałogiem, a wspomnianym uzależnieniem.
Warto również omówić sposób działania osoby uzależnionej po osiągnięciu stanu abstynencji – taka osoba nie może powrócić do spożywania określonej substancji lub wykonywania konkretnej czynności nawet w sposób kontrolowany, ponieważ spowoduje to nagły powrót choroby. Dodatkowo osoby uzależnione często wypierają obecność swojego problemu, jednocześnie nadając mu swoisty priorytet, przekładając ponad pozostałe aktywności życiowe. Osoba chora traci kontrolę nad swoim uzależnieniem, wyniszczając wszelkie aspekty swojego życia, co bardzo często łączy się z poczuciem beznadziejności, bezradności oraz wszechobecnym wstydem.
Każdy narażony jest na wystąpienie nałogu, jak i uzależnienia. Tym bardziej, że uzależnić się można niemalże od wszystkiego. Zaczynając od używek, po podejmowanie czynności (np. seksoholizm), przechodząc do przeżywania konkretnych emocji.
Tym samym, nałogiem jest świadome oraz stałe podejmowanie określonej aktywności, mimo powszechnie posiadanej wiedzy z zakresu jej szkodliwości. Tak więc nałóg związany jest ściśle z aspektem psychologiczno-emocjonalną. Z kolei uzależnienie jest konsekwencją nałogu, która objawia się w postaci zależności fizjologicznej. Uproszczając – uzależnienie jest głębsze i stanowi znacznie większy problem, z którym dana osoba nie jest wstanie poradzić sobie samodzielnie.
Alkoholizm to powszechna nazwa uzależnienia od alkoholu, prowadząca do licznych zaburzeń o charakterze fizycznym, psychicznym, społecznym, a nawet ekonomicznym. Niestety, spożywanie alkoholu ma swoje korzenie w kulturze – jest on swojego rodzaju towarzyszem rodzinnych spotkań, imprez, obecny jest podczas świąt, wesel, chrztu, świętowania sukcesów, a także pomaga przejść przez własne smutki. Często zastępuje inne formy relaksu i odprężenia. Z tego powodu pomiędzy alkoholizmem, a brakiem nałogu jest cienka granica, którą można przekroczyć niespodziewanie.
Warto zauważyć, że mimo trudnej do uchwycenia granicy, jedna z definicji choroby alkoholowej podaje, że zaczyna się ona od momentu uzależniania własnego nastroju od spożycia alkoholu.
Choroba alkoholowa swoje początki ma w okazjonalnym, sporadycznym piciu napojów alkoholowych. U osób, u których rozwija się alkoholizm, alkohol jest formą zapominania o trudach i porażkach dnia codziennego. Jest też czynnikiem powodującym rozluźnienie oraz niwelowanie wszelkich napięć oraz stresu. Takim osobą brakuje strategii akceptowalnych społecznie oraz znajomości innych mechanizmów obronnych przed powyższymi sytuacjami. Tym samym, jedynym ratunkiem jaki dostrzegają to alkohol. Z biegiem czasu samodzielnie zaczynają szukać pretekstów oraz okazji do kolejnego spożycia.
Przykładem takiej sytuacji może być picie w samotności. Osoba z chorobą alkoholową spożywa alkohol regularnie, nie zważając na porę dnia czy też godziny nocne. Osoby takie często upijają się aż do nieprzytomności, nie potrafiąc przestać pić. Tak samo nie czują krępacji podczas spożywania alkoholu w miejscach publicznych. Znane są przypadki ojców mających pod opieką dziecko na placu zabaw, którzy bardziej interesują się piwem w torbie papierowej, niż zachowanie własnych pociech.
Z upływem czasu wzrasta częstotliwość spożywania napojów alkoholowych, a także ich ilość, co w konsekwencji doprowadza do występowania takich objawów jak: głód alkoholowy, zespół abstynencyjny, zwiększenie tolerancji alkoholu.
Szczególnie niebezpieczny dla zdrowia jest wspomniany wyżej zespół. Alkoholik zaczyna doświadczać zaburzeń rytmu serca, skoków ciśnienia, drgawek i drżeń padaczkowych.
W zaawansowanym stadium alkoholizmu, odkładające się toksyny w ciele spowodowane narastającą potrzebą picia, zaczynają zatruwać organizm. Zaczynają pojawiać się zaburzenia na tle psychicznym, takie jak psychozy, czy też problemy z pamięcią. W tym momencie zaczyna dochodzić do rozpadów rodzin, a także do wykluczenia społecznego takiej osoby.
Istnieje wiele przyczyn powstawania uzależnień. Do najbardziej powszechnych zalicza się:
Dzięki wzrostu świadomości społeczeństwa, coraz więcej i coraz częściej zgłaszają się osoby uzależnione po pomoc specjalistów. W większości są to osoby młode, u których choroba nie jest jeszcze w głębokim stadium, ale zaczynają doświadczać pierwszych nieprzyjemnych objawów uzależnienia.
Jak z każdą inną chorobą, im wcześniej zacznie się działać, tym większe rokowania. Z tego powodu najnowsza klasyfikacja DSM-V określa opisywane zaburzenia jako związane z substancjami psychoaktywnymi i uzależnieniem.
Jeśli dostrzegasz u siebie minimum dwa z dwunastu kryteriów warto skonsultować się ze specjalistą.
